برکه

: اراضی پستی است که در اثر جریان سطحی و زیرزمینی آب در آن‌ها جمع شده و باقی می‌ماند. (بند ث ماده 1 از آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مرداب‌ها، برکه‌های طبیعی و شبکه‌های آبرسانی، آبیاری و زهکشی مصوب 11/8/1379 هیأت وزیران)

برنامه درازمدت

: منظور برنامه‌ای است که ضمن آن توسعه اقتصادی و اجتماعی برای یک دوره ده ساله یا طولانی‌تر به عنوان راهنمای برنامه‌ریزی‌های پنج ساله پیش‌بینی می‌شود. (بند 2 ماده 1 از قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)

برنامه سالانه

: منظور برنامه عملیات اجرایی دولت است که سالانه تنظیم و همراه بودجه کل کشور تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد و ضمن آن در قالب هدف ها و سیاست‌های مندرج در برنامه عمرانی پنج‌ساله هدف‌های مشخص و عملیات اجرایی سالانه هر دستگاه اجرایی با اعتبار مربوط تعیین می‌شود. (بند 4 ماده 1 از قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)

برنامه عمرانی پنجساله

: منظور برنامه جامعی است که برای مدت پنج سال تنظیم و به تصویب مجلسین می‌رسد و ضمن آن هدف‌ها و سیاست‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی طی همان مدت مشخص می‌شود. در این برنامه کلیه منابع مالی دولت و همچنین منابعی که از طرف شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی صرف عملیات عمرانی می‌گردد از یک طرف و اعتبارات جاری و عمرانی دولت و هزینه‌های عمرانی شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی از طرف دیگر جهت وصول به هدف‌های مذکور پیش‌بینی می‌گردد. (بند 3 ماده 1 از قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)

بروشور

: بروشور نشریه‌ای است موردی که به منظور انتقال اطلاعات مفید و مختصر در یکی از زمینه‌های فرهنگی، فنی، صنعتی، خدماتی، بهداشتی و آموزشی که دستگاه‌ها در ارتباط با وظایف قانونی خود آن را برای اطلاع عموم منتشر می‌نمایند. (ماده 3 آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت وزارتخانه ها و مؤسسات و شرکت های دولتی از چاپ و انتشار نشریات غیر ضرور مصوب 1365 مصوب 23/10/1366 هیأت وزیران)

بزه مشهود

: بزه در موارد مشروحه پایین مشهود محسوب است: 1- در صورتی که بزه در مرئی و منظر مأمورین کشف بزه‌ها واقع شده و یا بلافاصله مأموران مذکور در محل وقوع بزه حاضر شده و یا آثار بزه را فوراً پس از وقوع ملاحظه نمایند. 2- در صورتی که دسته یا جماعتی که ناظر وقوع بزه بوده یا خود مجنی علیه بلافاصله پس از وقوع بزه شخص معینی را مرتکب معرفی نماید. 3- اگر در موقعی نزدیک به زمان وقوع بزه علائم و آثار واضحه یا اسباب و دلایل بزه در تصرف متهم یافت گردد یا تعلق اسباب و دلایل مذکور به متهم محرز گردد. 4- وقتی که متهم در زمان نزدیکی پس از وقوع بزه قصد فرار داشته یا در حال فرار یا فوراً پس از آن دستگیر شود. (ماده 128 قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب 4/10/1318)

بستر

: آن قسمت از رودخانه، نهر یا مسیل است که در هر محل با توجه به آمار هیدرولوژیک و داغاب و حداکثر طغیان با دوره برگشت 25 ساله به وسیله وزارت نیرو یا شرکت‌های آب منطقه‌ای تعیین می‌شود. در مناطقی که ضرورت ایجاب می‌نماید سیلاب با دوره برگشت کم‌تر یا بیش‌تر از 25 ساله ملاک محاسبه قرار گیرد. سازمان‌های آب منطقه‌ای حسب مورد با ارائه نقشه‌های مربوط و توجیهات فنی از حوزه ستادی وزارت نیرو مجوز لازم را اخذ خواهند نمود. تغییرات طبیعی بستر رودخانه‌ها، مسیل‌ها یا انهار طبیعی در بستر سابق تأثیری نداشته و بستر سابق کماکان در اختیار حکومت اسلامی است ولیکن حریم برای آن منظور نخواهد شد. (بند ح ماده 1 آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مرداب‌ها، برکه‌های طبیعی و شبکه‌های آبرسانی، آبیاری و زهکشی مصوب 11/8/1379 هیأت وزیران)

بستر (رودخانه)

: آن قسمت از رودخانه، نهر یا مسیل است که در حداکثر طغیان معمولی زیر آب قرار می‌گیرد. (بند 7 آیین‌نامه اجرایی قانون حفظ و تثبیت کناره و بستر رودخانه‌های مرزی مصوب 18/12/1363 هیأت وزیران)

بستن دفاتر

: برای این که تاریخ ثبت بیش‌تر ثابت و مصون از تغییر باشد مباشر ثبت همه روز هنگام بسته شدن مباشرت تمام دفاتر را می‌بندد مقصود از آن بستن دفاتر آن است که مباشر ثبت در ذیل آخرین سطر تاریخ روز و ماه و سال را گذاشته امضا می‌نماید تخلف از مفاد این ماده مستوجب مجازاتی می‌باشد که در ماده 131 مقرر است. (ماده 80 قانون ثبت اسناد مصوب 21/2/1290)

بسته‌های‌پست سیاسی

: بسته‌های پست سیاسی عبارت از بسته‌های محتوی نوشتجات رسمی دولتی است‌که به مهر وزارت امور خارجه یا نمایندگی‌های سیاسی دولت ... ایران یا دول خارجه لاک و مهر یا پلمب شده و عبارت: Expedition Officielle Gourrier Diplomatique یا هر جمله دیگری که دارای همان
مفهوم باشد روی آن نوشته شده و به وسیله پیک سیاسی حمل شود. (ماده 332 آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی مصوب 20/1/1351)

بسیجیان

: کسانی هستند که براساس گواهی نیروی مقاومت بسیج حداقل یک سال فعالیت مستمر با رده‌های مقاومت آن نیرو داشته باشند. (تبصره 3 ماده 1 از قانون نحوه واگذاری سهام دولتی و متعلق به دولت به ایثارگران و کارگران مصوب 12/5/1373)

بسیجی عادی

: بسیجی عادی، عموم اقشار معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اهداف انقلاب اسلامی هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به خدمت ارتش بیست میلیونی درآمده و سازماندهی می‌شوند. (بند الف ماده 13 از قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

بسیجی فعال

: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی، سازماندهی شده و ضمن شرکت در برنامه‌های حفظ انسجام در انجام مأموریت‌های محوله با سپاه همکاری می‌کنند. (بند ب ماده 13 از قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

بناهای ضروری

: آن دسته از بناهایی است که لازم است پس از وقوع زلزله قابل بهره‌برداری باقی بمانند. از بخش تعاریف آیین‌نامه طراحی ساختمان در برابر زلزله مصوب 17/9/1378.

بندر صیادی

: به محدوده‌ای از ساحل دریا، دریاچه یا رودخانه اطلاق می‌شود که به جهت دارا بودن پناهگاه طبیعی (خور یا آبراهه مناسب) یا مصنوعی (موج شکن) و تأسیسات ساحلی دیگر، پهلوگیری و تخلیه صید به وسیله شناورهای صیادی در آن امکان‌پذیر بوده و اکثر شناورهای فعال در آن شناورهای صیادی می‌باشند. (بند 10 ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 5/2/1378 هیأت وزیران)

بندگی رعایا

: یعنی وضع یا حال رعیت که به موجب قانون یا عرف یا قرارداد مکلف باشد در زمین متعلق به فرد دیگری زندگی و کار کند و برای فرد اخیر خدمات معینی را با دریافت اجرت یا رایگان انجام دهد و به هر حال حق تغییر وضع و حال خود را نداشته باشد. ماده اول قانون مربوط به الحاق دولت ایران به قرارداد تکمیلی منع بردگی و برده‌فروشی و عملیات و دستگاه‌های مشابه بردگی مصوب 3/12/1337.

بنگاه خالصجات

: به منظور عمران و آبادی املاک خالصه و ازدیاد تولید و تکثیر درآمد آن‌ها و همچنین همکاری با دستگاه‌های وزارت کشاورزی بنگاهی به نام بنگاه خالصجات تحت نظر وزارت کشاورزی تأسیس می‌شود. (ماده 1 قانون تأسیس بنگاه خالصجات کشور مصوب 26/4/1334)

بنگاه عمرانی کشور

: به منظور عمران و آبادی قرا و تعمیم فرهنگ و بهداشت و بهبود وضع کشاورزی و کشاورزان و بالا بردن سطح زندگی آنان و تقویت روح همکاری و تعاون بین آن‌ها و اجرای این قانون بنگاهی به نام بنگاه عمرانی کشور تحت نظر وزارت کشور تأسیس می‌شود. (ماده 1 قانون بنگاه عمرانی کشور مصوب 11/5/1334)

بنیاد شهید انقلاب اسلامی

: نهادی است انقلابی که در اجرای فرمان رهبر کبیر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان‌ا... تعالی علیه در تاریخ 22/12/1358 تأسیس شده و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری است و امور آن طبق مقررات و قوانین مربوط به نهادهای عمومی غیردولتی و در چارچوب این اساسنامه و آیین‌نامه‌های مربوطه زیرنظر رئیس جمهور و نظارت عالیه مقام معظم رهبری اداره می‌شود. از ماده 1 قانون اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی مصوب 27/2/1377.

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی

: نهاد انقلاب اسلامی است که براساس فرمان 21 فروردین 1358 رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی مدظله به منظور تأمین مسکن محرومان به ویژه روستائیان در چارچوب سیاست‌ها و برنامه‌های دولت تشکیل گردیده است. (از ماده 1 اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مصوب 17/9/1366)

بوته جنگلی

: رستنی‌های خودروی خشبی است که ساقه آن‌ها به طور طبیعی کمی بالاتر از سطح خاک منشعب شده باشد و نوعاً در جنگل‌ها یا اراضی جنگلی یا بیشه‌ها می‌روید. (بند 2 ماده 1 از قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 25/5/1346)

بوته کویری

: کلیه نباتات خودروی چند ساله بجز درخت که در کویر و بیابان می‌روید بوته کویری نامیده می‌شود. (بند 3 ماده 1 از قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 25/5/1346)

بودجه

: بودجه لایحه پیش‌بینی کلیه عواید و مخارج مملکتی برای مدت یک سال شمسی (سنه مالی) که به تصویب مجلس شورای ملی رسیده باشد. (ماده 1 قانون محاسبات عمومی مصوب 10/12/1312)

بودجه دولت

: بودجه دولت سندی است که معاملات دخل و خرج مملکتی برای مدت معینی در آن پیش‌بینی و تصویب شده باشد. مدت مزبوره را سنه مالیه می‌گویند و عبارت است از یک سال شمسی. (ماده 1 از قانون محاسبات عمومی مصوب 3/12/1289)

بودجه عمومی دولت

: منظور بودجه‌ای است که در آن برای اجرای برنامه سالانه منابع مالی لازم پیش‌بینی و اعتبارات جاری و عمرانی دستگاه‌های اجرایی تعیین می‌شود. (بند 5 ماده 1 از قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)

بودجه کل کشور

: بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و براورد هزینه‌ها برای انجام عملیاتی که منجر به وصول به هدف‌های دولت می‌گردد بوده و از سه قسمت تشکیل می‌شود. (ماده 1 قانون محاسبات عمومی مصوب 15/10/1349)

بورس اوراق بهادار

: بورس اوراق بهادار بازار خاصی است که در آن داد و ستد اوراق بهادار توسط کارگزاران بورس طبق مقررات این قانون انجام می‌گیرد. (بند 1 ماده 1 از قانون تأسیس بورس اوراق بهادار مصوب 27/2/1345)

بورسیه

: به دانشجویی اطلاق می‌گردد که با رعایت ضوابط کلیه هزینه‌های ریالی و ارزی وی از طرف دولت پرداخت گردد. (بند الف ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی بند 5 تبصره (17) قانون بودجه سال 1378 کل کشور مصوب 26/12/1377 هیأت وزیران)

بولتن

: بولتن عبارت است از نشریه‌ای که توسط دستگاه‌های دولتی در زمینه‌های خبری، آموزشی، فنی، تخصصی، سیاسی و نظایر این‌ها که مرتبط با وظایف قانونی و در محدوده فعالیت آن‌ها است به منظور ارتقاء سطح آگاهی کارکنان همان دستگاه و مسئولان دیگر دستگاه ها با تیراژ محدود و در فواصل زمانی معین با چاپ یکرنگ و به طور رایگان منتشر و توزیع می‌شود و دارای انواع زیر است. (ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی از چاپ و انتشار نشریات غیرضرور مصوب 1365 مصوب 23/10/1366 هیأت وزیران)

بولتن خبری

: این نشریه فقط در سطح دستگاه‌های دولتی منتشر می‌شود و حاوی آخرین اخبار داخلی از قبیل دستورالعمل‌های اداری- انتصابات رویدادها، بازدیدها و تشویق کارکنان می‌باشد. این بولتن با تیراژ حداکثر (8)/ (1) تعداد کل پرسنل دستگاه مورد نظر و حداکثر در 24 صفحه منتشر می‌شود و تا 5 درصد آن را می‌توان برای ارگان‌های دولتی دیگر ارسال کرد. (بند 1 ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی از چاپ و انتشار نشریات غیرضرور مصوب 1365 مصوب 23/10/1366 هیأت وزیران.

بولتن سیاسی

: نشریه‌ای است حاوی اخبار و نیز تحلیل رویدادهای داخلی و خارجی اعم از عادی یا طبقه‌بندی شده نشریه مذکور توسط دستگاه‌هایی منتشر می‌شود که قانوناً مجاز به انتشار این‌گونه نشریات هستند. (بند 2 ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی از چاپ و انتشار نشریات غیرضرور مصوب 1365 مصوب 23/10/1366 هیأت وزیران)

بومی‌سازی دانش فنی

: عبارت است از توانایی تحلیل فناوری به منظور تبدیل یا تغییر بهینه آن براساس شرایط نیاز و تحولات فناوری در کشور (از جمله نوع، کمیت و کیفیت مواد اولیه مورد نیاز، نوع انرژی با صرفه، سطح اتوماسیون فناوری مربوط استانداردهای کیفی محصول و فرمولاسیون‌ها یا فرایندهای جدید تولید) و کاربرد آن. (تبصره ماده 1 آیین‌نامه اجرایی بند (ج) تبصره (22) قانون بودجه سال 1380 کل کشور مصوب 29/1/1380 هیأت وزیران)

بهای اسمی اسناد خزانه

: بهای اسمی اسناد خزانه و اوراق قرضه مشمول این قانون بهایی است که در متن آن‌ها نوشته و از طرف وزارت دارایی تضمین شده و پس از سررسید قابل پرداخت است. (ماده 4 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 2/7/1348)

بهای اسمی اوراق قرضه

: بهای اسمی اسناد خزانه و اوراق قرضه مشمول این قانون بهایی است که در متن آن‌ها نوشته و از طرف وزارت دارایی تضمین شده و پس از سررسید قابل پرداخت است. (ماده 4 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 2/7/1348)

بهای تمام شده

: بهای تمام شده هر قطعه زمین برای امر مسکن عبارت است از قیمت منطقه‌ای زمین در زمان واگذاری به علاوه کلیه هزینه‌های تعلق گرفته و متناسب با هر طرح طبق دستورالعمل وزارت مسکن و شهرسازی. (ماده 25 آیین‌نامه اجرایی قانون زمین شهری مصوب 24/3/1371 هیأت وزیران)

بهای خواسته

: بهای خواسته به ترتیب زیر تعیین می‌شود:1- اگر خواسته پول رایج ایران باشد، بهای آن عبارت است از مبلغ مورد مطالبه و اگر پول خارجی باشد، ارزیابی آن به نرخ رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ تقدیم دادخواست بهای خواسته محسوب می‌شود. 2- در دعوای چند خواهان که هر یک قسمتی از کل را مطالبه می‌نماید بهای خواسته مساوی است با حاصل جمع تمام قسمت‌هایی که مطالبه می‌شود. 3- در دعاوی راجع به منافع و حقوقی که باید در مواعد معین استیفا و یا پرداخت گردد، بهای خواسته عبارت است از حاصل جمع تمام اقساط و منافعی که خواهان خود را ذی‌حق در مطالبه آن می‌داند. در صورتی که حق نامبرده محدود به زمان معین نبوده یا مادام‌العمر باشد بهای خواسته مساوی است با حاصل جمع منافع ده سال یا آنچه را که ظرف ده سال باید استیفا کند. 4- در دعاوی راجع به اموال، بهای خواسته مبلغی است که خواهان در دادخواست معین کرده و خوانده تا اولین جلسه دادرسی به آن ایراد و یا اعتراض نکرده مگر این که قانون ترتیب دیگری معین کرده باشد. (ماده 62 قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب 21/1/1379)

بهای خواسته

: بهای خواسته از نقطه نظر صلاحیت و هزینه دادرسی مبلغی است که در دادخواست قید شود. (ماده 86 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 25/6/1318)

بهای روز اسناد خزانه

: بهای روز اسناد خزانه و اوراق قرضه مشمول این قانون بهایی است که این اسناد و اوراق برحسب مقتضیات عرضه و تقاضا در بازار خرید و فروش می‌شوند. (ماده 5 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 2/7/1348)

بهای روز اوراق قرضه

: بهای روز اسناد خزانه و اوراق قرضه مشمول این قانون بهایی است که این اسناد و اوراق برحسب مقتضیات عرضه و تقاضا در بازار خرید و فروش می‌شوند. (ماده 5 از قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 2/7/1348)

بهای عادله (املاک)

: بهای روز عبارت است از قیمت اراضی یک سال قبل از تاریخ اعلام تصمیم دولت چنان‌چه این بها از بهای روز بیش‌تر باشد قیمت عادله روز ملاک عمل قرار خواهد گرفت بهای عادله بدون در نظر گرفتن منظور از خرید و تأثیر اجرای برنامه‌های شهرسازی و خانه‌سازی در قیمت‌ها خواهد بود. (تبصره 1 ماده 1 از قانون مربوطه به تملک زمین‌ها برای اجرای برنامه‌های شهرسازی مصوب 17/3/1339)

بهای عادله

: مقصود از بهای عادله نسبت به املاک بهای زمین بیاض یا به انضمام بنا و اشجار پیش از آگهی توسعه و خرابی است و در مورد انهار و قنوات مأخذ ارزیابی بهایی است که درباره شرب باغات و اراضی زراعتی همان شهر یا مجاور آن معمول و متداول است. (تبصره 1 ماده 4 از قانون اصلاح قانون توسعه معابر مصوب 1/4/1320)

بهداشت محیط

: بهداشت محیط عبارت است از کنترل عواملی از محیط زندگی که به گونه‌ای روی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی انسان تأثیر می‌گذارند. (بند الف ماده 1 آیین‌نامه بهداشت محیط مصوب 24/4/1371 هیأت وزیران)

بهره اسمی

: بهره اسمی بهره‌ای است که در متن اسناد خزانه و اوراق قرضه مشمول این قانون نوشته و از طرف وزارت دارایی تضمین شده و پس از سررسید قابل پرداخت است. (ماده 6 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 2/7/1348)

بهره‌بردار

: شخص حقیقی یا حقوقی اعم از دولتی، تعاونی و خصوصی است که دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت معادن و فلزات باشد. (بند خ ماده 1 قانون معادن مصوب 23/3/1377)

بهره‌بردار

: بهره‌بردار، سازمان دولتی یا شرکت تعاونی است که پروانه بهره‌برداری به نام او صادر شده است. (بند ذ ماده 1 از قانون معادن مصوب 1/3/1362)

بهره‌برداری

: مجموعه عملیاتی است که به منظور استخراج و کانه‌آرایی و به دست آوردن مواد معدنی قابل فروش انجام می‌گیرد. (بند ح ماده 1 قانون معادن مصوب 23/3/1377)

بهره‌برداری

: عبارت است از مجموعه عملیاتی که به منظور استخراج و کانه‌آرایی و به دست آوردن مواد معدنی قابل فروش (کانه) انجام می‌گیرد. (بند د ماده 1 از قانون معادن مصوب 1/3/1362)

بهره‌برداری (جنگل)

: به طور کلی آن قسمت از قطعات مقطوعه که قابل تبدیل به چوب‌آلات صنعتی می‌باشد باید به صورت گرده بینه از جنگل خارج شده و در کارخانه چوب‌بری تبدیل شده و بقیه به صورت زغال یا هیزم از جنگل خارج گردد. (بند 4 تبصره 1 ماده 4 از قانون جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب 8/6/1338)

بهره واقعی

: بهره واقعی بهره‌ای است که براثر نوسانات بهای روز اسناد یا اوراق ممکن است بیش‌تر یا کم‌تر از بهره اسمی نصیب دارندگان آن‌ها شود. (ماده 7 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 2/7/1348)

بی‌بضاعت

: بی‌بضاعت به کسی اطلاق می‌شود که درآمد لازم برای تأمین معیشت خود نداشته باشد ضابطه تعیین درآمد برای اعاشه تحت الکفاله هر یک از طبقات مشمولان به شرح زیر خواهد بود: 1- در مورد مشمولان عادی برابر حقوق خالص دریافتی سرباز داوطلب. 2- در مورد مشمولان دیپلمه و فوق‌دیپلم برابر حقوق خالص دریافتی گروهبان یکم وظیفه. 3- در مورد مشمولان لیسانسه و بالاتر برابر حقوق خالص دریافتی ستوان دوم وظیفه. (تبصره 3 قانون اصلاح تبصره 3 ماده 44 قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 19/3/1355)

بی‌بضاعت

: بی‌بضاعت به کسی اطلاق می‌شود که درآمد لازم برای تأمین معیشت خود نداشته باشد. (تبصره 3 ماده 44 از قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 13/2/1350)

بی‌زمین

عبارت است از کسی که هیچ‌گونه زمین زراعی نداشته باشد. (بند 5 آیین‌نامه اجرایی قانون واگذاری زمین‌های دایر و بایرکه بعد از انقلاب به صورت‌کشت موقت در اختیار کشاورزان قرارگرفته است مصوب 8/8/1365. مصوب 29/11/1365 هیأت وزیران)

بیشه طبیعی

: جنگل یا مرتع یا بیشه طبیعی عبارت از جنگل یا مرتع یا بیشه‌ای است که به وسیله اشخاص ایجاد نشده باشد. (بند 1 ماده 1 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 25/5/1346)

بیشه یا قلمستان

: زمینی است که در آن درختان غیرمثمر به وسیله اشخاص غرس شده و تعداد درخت در هر هکتار آن از هزار اصله تجاوز نماید. (ردیف ج بند 9 ماده 1 از قانون مربوط به اصلاحات ارضی مصوب 26/2/1339)

بیع

: بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم. (ماده 338 از قانون مدنی)

بیع شرط

: نوعی از معامله است که در آن شروطی مورد توافق متعاملین قرار می‌گیرد.(بند 11 ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی قانون واگذاری زمین‌های دایر و بایر که بعد از انقلاب به صورت کشت موقت در اختیار کشاورزان قرار گرفته است مصوب 29/11/1365 هیأت وزیران.

بیع قطعی

: اگر در عقد بیع شرطی ذکر نشده یا برای تسلیم مبیع یا تأدیه قیمت موعدی معین نگشته باشد بیع قطعی و ثمن حال محسوب است مگر اینکه بر حسب عرف و عادت محل یا عرف و عادت تجارت در معاملات تجاری وجود شرطی یا موعدی معهود باشد اگر چه در قرارداد بیع ذکری نشده باشد. (ماده 344 از قانون مدنی)

بیع مشروط

: اگر در عقد بیع شرطی ذکر نشده یا برای تسلیم مبیع یا تأدیه قیمت موعدی معین نگشته باشد بیع قطعی و ثمن حال محسوب است مگر این که بر حسب عرف و عادت محل یا عرف و عادت تجارت در معاملات تجاری وجود شرطی یا موعدی معهود باشد اگرچه در قرارداد بیع ذکری نشده باشد. (ماده 344 از قانون مدنی)

بیکار

: بیکار از نظر این قانون فردی است که مشمول این قانون بوده و بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد. (ماده 2 از قانون بیمه بیکاری مصوب 24/3/1366)

بیکار

: از لحاظ این قانون بیکار کسی است که بدون میل و اراده خود بیکار مانده و آماده کار و در جستجوی کار باشد. (ماده 2 از طرح ایجاد صندوق وام کارگری مصوب 16/12/1357 هیأت وزیران)

بیمارستان دامپزشکی

: بیمارستان دامپزشکی، مکانی با فضای مناسب، مطابق نقشه استاندارد موجود در سازمان دامپزشکی کشور- با امکانات پذیرش دام‌های کوچک و بزرگ، طیور و ... یا هر یک از آن‌ها است که دارای امکانات معاینه، تشخیص، معالجه، جراحی دام‌ها، امکانات آزمایشگاهی برای انجام آزمایشات لازم، تأمین داروهای تجویز شده و در صورت لزوم بستری کردن دام‌ها و اعزام اکیپ‌های سیار به مناطق تحت پوشش می‌باشد. (ماده 1 از آیین نامه اجرایی ماده 10 قانون سازمان دامپزشکی کشور برای صدور پروانه... مصوب 4/10/1373 هیأت وزیران)

بیماری

: بیماری، وضع غیرعادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب می‌کند یا موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می‌شود یا این که موجب هر دو در آن واحد می‌گردد. (بند 7 ماده 2 از قانون تأمین اجتماعی مصوب 3/4/1354)

بیماری‌های آمیزشی

: مقصود از بیماری‌های آمیزشی- سوزاک- کوفت (سیفلیس) آتشک (شانکر نرم) است در هر نقطه از بدن که واقع باشد. (تبصره ماده 1 از قانون طرز جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و بیماری‌های واگیردار مصوب 11/3/1320)

بیماری‌های حرفه‌ای

: بیماری‌های حرفه‌ای عبارت از بیماری‌هایی است‌که ضمن کار و بر اثر تماس و ارتباط با انواع مواد سمی یا بیماری‌زا ایجاد می‌شود. (ماده 21 از قانون آیین‌نامه اجرایی ماده 26 الحاقی به قانون بیمه‌های اجتماعی روستائیان مصوب. 16/3/1350)

بیماری‌های حرفه‌ای

: بیماری‌های حرفه‌ای بیماری‌هایی است که در جدولی که بنا بر پیشنهاد مدیر عامل به تصویب شورای عالی خواهد رسید تعیین می‌گردد. (ماده 44) از قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران مصوب 21/2/1339.

بیماری‌های حرفه‌ای

: منظور از بیماری‌های حرفه‌ای مذکور در این قانون بیماری‌هایی است که در جدولی که به تصویب شورای عالی خواهد رسید تعیین می‌گردد. (ماده 108 از لایحه قانونی بیمه‌های اجتماعی کارگران مصوب 24/4/1334)

بی‌مبالاتی

: منظور از بی‌مبالاتی اقدام به امری است که مرتکب نمی‌بایست به آن مبادرت نموده باشد و منظور از غفلت خودداری از امری است که مرتکب می‌بایست به آن اقدام نموده باشد اعم از این که منشأ بی‌مبالاتی یا غفلت عدم اطلاع و عدم مهارت یا عدم تجربه یا عدم رعایت قوانین یا مقررات یا اوامر یا نظامات و یا عرف عادت باشد. (تبصره ماده 8 از قانون راجع به مجازات اخلالگران در صنایع نفت ایران مصوب 16/7/1336)

بیمه

: بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر طرف تعهد را بیمه‌گذار وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند. (ماده 1 از قانون بیمه مصوب 7/2/1316)

بیمه شده

: بیمه شده شخصی است که رأساً مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه حق استفاده از مزایای مقرر در این قانون را دارد. (بند 1 ماده 2 از قانون تأمین اجتماعی مصوب 3/4/1354)

بیمه شده اصلی

: فردی است که رأساً مشمول مقررات بیمه خدمات درمانی موضوع این قانون بوده و پس از پرداخت حق السهم (توسط فرد یا مراجع مشمول در قانون) مشمول استفاده از مزایای خدمات درمانی قرار می‌گیرد. (بند 1 ماده 1 از قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب 3/8/1373)

بیمه شده تبعی

: خانواده شخص یا اشخاصی هستند که به تبع سرپرستی و کفالت بیمه شده اصلی از مزایای مقرر در این قانون می‌توانند استفاده نمایند. (بند 2 ماده 1 از قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب 3/8/1373)

بیمه‌گر

: بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌نماید در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران کرده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر طرف تعهد گذار وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند. (ماده 1 از قانون بیمه مصوب 7/12/1316)

بیمه‌گذار

: بیمه عقدی است‌که به موجب آن یک طرف تعهد می‌نماید در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران کرده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر طرف تعهد را بیمه‌گذار وجهی را که بیمـه‌گـذار به بیمـه‌گـر می پردازد حق بیمـه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند. (ماده 1 از قانون بیمه مصوب 7/2/1316)

بیوه

: بیوه به زنانی اطلاق می‌شود که به عقد ازدواج (دائم یا منقطع) درآمده و سپس به یکی از دلایل طلاق، فوت شوهر، فسخ عقد، صدور حکم موت فرضی، بذل مدت یا انقضای مدت در نکاح منقطع، شوهر خود را از دست داده باشند. (بند 1 ماده 2 از قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست مصوب 24/8/1371)

پ

پاراف

: عبارت است از تأیید پیش‌نویس توافق بین‌المللی از طرف اشخاص مجاز (ماده 2 از آیین‌نامه چگونگی تنظیم و امضای توافق‌های بین‌المللی مصوب 13/2/1371 هیأت وزیران)

پارکه

: برای اختصار به جای شعبه اداره مدعی عمومی منبعد لفظ پارکه استعمال می‌شود. (تنبیه ماده 112 قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلیحه مصوب 26/4/1290)

پارکه استیناف

: پارکه محکمه استیناف عبارت است از مدعی‌العموم اول و یک نفر وکیل عمومی برای هر شعبه. (ماده 55 از قانون اصول تشکیلات عدلیه مصوب 27/4/1307)

پارکه بدایت

: پارکه بدایت تشکیل می‌شود از مدعی عمومی محکمه ابتدایی و یک نفر معاون او برای هر اتاقی از اتاق‌ها حقوقی و جـزایی. (ماده 115 از قانون اصـول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه مصوب 26/4/1290)

پارکه دیوان تمیز

: پارکه دیوان تمیز مرکب است از مدعی عمومی کل و یک نفر معاون او که موسوم است به وکیل عمومی محکمه تمیز. (ماده 113 از قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه مصوب 26/4/1290)

پارکه محکمه استیناف

: پارکه محکمه استیناف عبارت است از مدعی عمومی اول و یک وکیل عمومی برای هر اتاقی و (در صورت لزوم) یک معاون وکیل عمومی. (ماده 114 از قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه مصوب 26/4/1290)

پاسدار

: پاسدار به فردی اطلاق می‌شود که برای جهاد همه جانبه در راه خدا و نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن به عنوان وظیفه شرعی با داشتن شرایط زیر به عضویت سپاه پاسداران درآمده باشد. (ماده 34 از قانون اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 15/6/1361)

پاسداران رسمی

. پاسداران رسمی به پرسنلی اطلاق می‌گردد که برای جهاد در راه خدا و پاسداری و دفاع مسلحانه از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و نظام جمهوری اسلامی ایران به استخدام سپاه درآمده و پس از طی دوره‌های آموزشی لازم به یکی از درجات پیش‌بینی شده در این قانون نائل و از لباس و علائم نظامی استفاده می‌نمایند. (ماده 8 از قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

پدید آورنده

: از نظر این قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند پدید‌آورنده و به آنچه از راه دانش یا هنر یا ابتکار آنان پدید می‌آید بدون در نظرگرفتن طریقه یا روشی‌که در بیان یا ظهور یا ایجاد آن به کار رفته اثر اطلاق می‌شود. (ماده1 از قانون حمایت حقوق مؤلفان و منصفان و هنرمندان11/10/1348)

پذیرایی عمومی

: منظور از پذیرایی عمومی در این آیین‌نامه، کلیه پذیرایی‌هایی است که با استفاده از تسهیلات و امکانات رفاهی و خدماتی جهت مراسم مختلف، سمینارها، کنفرانس‌ها، افتتاحیه‌ها، جلسه‌ها، ملاقات‌ها و سایر اجتماعات رسمی و غیررسمی از سوی دستگاه‌های اجرایی در نظر گرفته می‌شود. (ماده 1 از آیین‌نامه پذیرایی‌های عمومی مصوب 25 5/1371 هیأت وزیران)

پذیره

: پذیره عبارت است از وجه معینی که هنگام عقد قرارداد پیش‌بینی می‌شود و یک جا یا به دفعات و در طی مراحلی توسط طرف قرارداد به شرکت ملی نفت ایران پرداخت می‌گردد. (ماده 1 از قانون نفت مصوب 8/5/1353)

پذیره

: منظور از پذیره در این قانون وجهی است که هنگام عقد قراردادهای مربوط به تفحص و اکتشاف و استخراج نفت باید بر طبق مقررات مربوط به این قانون در ظرف مدتی که در قرارداد تصریح خواهد شد از طرف عامل به شرکت ملی نفت ایران پرداخت شود. (تبصره 6 ماده 1 قانون مربوط به تفحص و اکتشاف و استخراج نفت در سراسر کشور و فلات قاره مصوب 7/5/1336)

پرتوکار

: پرتوکار به شخص حقیقی اطلاق می‌شود که با منابع مواد اشعه به طور فیزیکی در ارتباط باشد که شامل پرتوکاران گروه الف و گروه ب می‌گردد. الف) پرتوکار گروه الف- به شخص حقیقی اطلاق می‌گردد که در شرایطی کار می‌کند که دز سالیانه آن می‌تواند از حد دز معادل سالانه تجاوز نماید. ب) پرتوکار گروه ب- به شخص حقیقی اطلاق می‌شود که در شرایطی کار می‌کند که معمولاً دز دریافتی سالانه وی از 3/0 دز معادل سالانه تجاوز نمی‌نماید. (بند 7 ماده 2 از آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب 2/2/1369 هیأت وزیران)

پرتوهای غیریونساز

: پرتوهای غیریونساز از نظر حفاظت در برابر اشعه به پرتوهایی مثل ماورا بنفش، مادون قرمز، میکروویولیزر، امواج رادیویی و نظایر آن اطلاق می‌گردد که قادر به یونسازی در ماده نمی‌باشند. (بند 3 ماده 2 از آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب 2/2/1369 هیأت وزیران)

پرتوهای یونساز

: پرتوهای یونساز از نظر حفاظت در برابر اشعه به پرتوهای مثل ایکس، گاما، بتا، نوتورن، آلفا و ذرات اتمی دیگر اطلاق می‌گردد که قادر به یونسازی در ماده می‌باشند. (بند 2 ماده 2 از آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب 2/2/1369 هیأت وزیران)

پرچم رسمی ایران

: پرچم رسمی ایران به رنگ‌های سبز و سفید و سرخ با علامت مخصوص جمهوری اسلامی و شعار «ا... اکبر» است. اصل هیجدهم قانون اساسی.

پرسنل ارتش

: پرسنل ارتش کسانی هستند که برابر شرایط و مقررات مندرج در این قانون یا قانون خدمت وظیفه عمومی به خدمت پذیرفته می‌شوند و عبارتند از: الف) کادر ثابت. ب) وظیفه. ج) پیمانی. (ماده 21 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)

پرسنل بسیجی

: پرسنل بسیجی به افرادی اطلاق می‌شود که جهت تحقق ارتش بیست میلیونی تحت پوشش سپاه درمی‌آیند و عبارتند از: الف) بسیجی عادی، عموم اقشار معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اهداف انقلاب اسلامی هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به خدمت ارتش بیست میلیونی درآمده و سازماندهی می‌شوند. ب) بسیجی فعال. آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی، سازماندهی شده و ضمن شرکت در برنامه‌های حفظ انسجام در انجام مأموریت‌های محوله با سپاه همکاری می‌کنند. ج) بسیجی ویژه (پاسداران افتخاری). پرسنلی هستند که صلاحیت‌های یک پاسدار را دارا می‌باشند و پس از ذراندن آموزش‌های مطروحه در این قانون سازماندهی گردیده و متعهد می‌گردند تا به هنگام نیاز به طور تمام وقت در اختیار سپاه قرار گیرند. (ماده 13 از قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

پرسنل پیمانی

: پرسنل پیمانی به کسانی اطلاق می‌گردد که خدمت پیمانی را به عنوان پرسنل انتظامی یا کارمندی برابر مقررات مندرج در این قانون انجام می‌دهند. (ماده 14 از قانون مقررات استخدامی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مصوب 27/4/1374)

پرسنل پیمانی

: پرسنل پیمانی به کسانی اطلاق می‌شود که خدمت پیمانی را به صورت نظامی یا کارمند برابر مقررات مندرج در این قانون انجام می‌دهند. (ماده 12 از قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

پرسنل پیمانی (ارتش)

: پرسنل پیمانی به کسانی اطلاق می‌گردد که خدمت پیمانی را به صورت نظامی یا کارمند برابر مقررات مندرج در این قانون انجام می‌دهند. (ماده 27 از قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)

پرسنل خرید خدمت

: پرسنل خرید خدمت به کسانی اطلاق می‌گردد که طبق مقررات مربوط خدمت مشخصی را برابر قرارداد معینی انجام می‌دهند. (ماده 16 از قانون مقررات استخدامی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مصوب 27/4/1374)

پرسنل خرید خدمت

: پرسنل خرید خدمت به کسانی اطلاق می‌گردد که طبق مقررات مربوط خدمت مشخصی را برابر قرارداد معینی انجام می‌دهند. (ماده 28 از قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)

پرسنل وظیفه

: پرسنل وظیفه کسانی هستند که مطابق قانون خدمت وظیفه عمومی در یکی از دوره‌های ضرورت، احتیاط یا ذخیره مشغول خدمت می‌باشند. (ماده 26 از قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)

پرواز توریستی

: پروازی است که به طور دربست اختصاص به تورهای مسافربری جهت بازدید از ایران دارد. (بند ز ماده 1 از لایحه قانونی تعیین بهای خدمات فرودگاهی و پروازی مصوب 21/5/1358 شورای انقلاب)

پرواز دانشجویی

: پروازی است که به طور دربست اختصاص به دانشجویان ایرانی دارد. (بند ح ماده 1 از لایحه قانونی تعیین بهای خدمات فرودگاهی و پروازی مصوب. 21/5/1358 شورای انقلاب)

پروانه

: منظور از پروانه در این قانون اجازه‌نامه‌ای است که از طرف وزارت آب و برق به منظور ایجاد و بهره‌برداری از تأسیسات تولید و انتقال و توزیع و فروش نیروی برق طبق شرایط معین صادر می‌شود. (تبصره 2 ماده 6 از قانون سازمان برق ایران مصوب 19/4/1346)

پروانه اشتغال

: گواهینامه مهارت انجام کار فنی است که توسط مراجع ذی‌صلاح صادر می‌گردد. (ماده 6 از لایحه قانونی اجازه اجرای اصلاحاتی که توسط هیأت عالی نظارت در قانون نظام صنفی و اصلاحیه‌های آن به عمل آمده است مصوب 13/4/1359 شورای انقلاب)

پروانه اکتشاف

: مجوزی است که برای انجام عملیات اکتشافی مواد معدنی در محدوده مشخص از طرف وزارت معادن و فلزات صادر می‌شود. (بند ج ماده 1 از قانون معادن مصوب 23/3/1377)

پروانه ایستگاه

: پروانه ایستگاه عبارت است از اجازه‌نامه‌ای که تحت شرایط و مقررات خاصی برای تأسیس و استفاده از ایستگاه‌های اختصاصی صادر می‌گردد. (ماده 3 از آیین‌نامه اجرایی قانون استفاده از بی‌سیم‌های اختصاصی و غیرحرفه‌ای (آماتوری) مصوب 13/11/1361 هیأت وزیران)

پروانه بهره‌برداری

: مجوزی است که توسط وزارت معادن و فلزات برای بهره‌برداری از معادن در محدوده‌ای که مشخص شده است صادر می‌گردد. (بند غ ماده 1 از قانون معادن مصوب 23/3/1377)

پروانه بهره‌برداری

: پروانه بهره‌برداری سندی است رسمی، لازم‌الاجرا، حاوی مدت بهره‌برداری براساس شناسنامه معدن و طرح بهره‌برداری مصوب، قابل تمدید، قابل معامله و انتقال به اشخاص ثالث که متضمن حق انتفاع دارنده پروانه از ذخیره معدنی و نیز دربردارنده تعهدات وی در اجرای مفاد آن می‌باشد. مدت هر دوره بهره‌برداری با توجه به موارد فوق و ذخیره موجود تا حداکثر 25 سال با حق اولویت تمدید برای دارنده پروانه تعیین می‌شود. (تبصره 3 ماده 10 قانون معادن مصوب 23/3/1377)

پروانه بهره‌برداری

: پروانه بهره‌برداری مجوزی است که توسط وزارت معادن و فلزات برای بهره‌برداری از معادن در محدوده‌ای که مشخص شده است صادر می‌گردد. (بند غ ماده 1 قانون معادن مصوب 1/3/1362)

پروانه ایستگاه رادیو آماتوری

: پروانه تأسیس ایستگاه رادیوآماتوری، اجازه‌نامه‌ای است که توسط وزارت پست و تلگراف و تلفن، فقط برای دارندگان پروانه رادیو آماتوری، صادر می‌شود و به موجب آن، شخص رادیو آماتور با دریافت علامت خطاب، مجاز به تأسیس ایستگاه رادیو آماتوری و بهره‌برداری از دستگاه‌های فرستنده و گیرنده‌ای که خود آن‌ها را ساخته یا خریداری نموده است می‌شود. (ماده 40 از آیین‌نامه اجرایی قانون استفاده از بی‌سیم‌های اختصاصی و غیرحرفه‌ای (آماتوری) مصوب 13/11/1361 هیأت وزیران)

پروانه‌تأسیس‌ایستگاه - رادیویی

: پروانه تأسیس ایستگاه رادیویی اجازه‌نامه‌ای است که توسط وزارت پست و تلگراف و تلفن جهت اشخاص حقیقی یا (حقوقی) صادر می‌گردد و به موجب آن دارنده پروانه با دریافت علامت خطاب با (Call Sign) مجاز به تأسیس ایستگاه رادیویی به منظور ارسال و دریافت پیام‌های رادیویی می‌گردد. (ماده 5 از آیین‌نامه اجرایی صدور گواهینامه افسری مخابرات کشتی (رادیولوژی) مصوب 31/6/1364 هیأت وزیران)

پروانه تاکسیرانی

: پروانه اشتغال به حمل و نقل عمومی مسافر درون شهری با تاکسی (پروانه تاکسیرانی) مجوزی است که پس از طی موفقیت‌آمیز مراحل مختلف مذکور در این آیین‌نامه، برای مدت معین (حداکثر 12 ساعت در روز)، سرویس مشخص، مسیر و زمان معین توسط شهرداری صادر می‌شود. مجوز مذکور فقط برای اشتغال فرد با وسیله نقلیه مشخص است، اعم از این که وسیله نقلیه متعلق به دارنده مجوز باشد یا به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر تعلق داشته باشد. (ماده 4 از آیین‌نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده واحده قانون راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی شهر تهران زیرنظر شهرداری تهران... مصوب 10/8/1374 هیأت وزیران)

پروانه تکثیر و پرورش آبزیان

: اجازه‌نامه‌ای است با عناوین موافقت اصولی پروانه تأسیس یا پروانه بهره‌برداری که اشخاص حقیقی و حقوقی در چارچوب شرایط مندرج در آن مجاز به تخصیص منابع، احداث و بهره‌برداری از تأسیسات تکثیر و پرورش آبزیان می‌باشند. (بند 4 ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 5/2/1378)

پروانه رادیوآماتوری

: پروانه رادیوآماتوری اجازه‌نامه‌ای است‌که از طرف وزارت پست و تلگراف و تلفن به اشخاص‌حقیقی برای اشتغال به‌کارهای رادیوآماتوری صادر می‌گردد. (ماده 37 از آیین‌نامه اجرایی قانون استفاده از بی‌سیم‌های اختصاصی حرفه‌ای (غیرآماتوری) مصوب 13/11/1361 هیأت وزیران)

پروانه صید

: اجازه‌نامه‌ای است که به منظور انجام فعالیت‌های صیادی اشخاص حقیقی و حقوقی صادر شده است و در آن برحسب مورد مشخصات شناور، روش صید، نوع و میزان ابزار و ادوات، گونه، میزان سهمیه صید، منطقه صید، مالک یا مالکین شناور، مشخص می‌شود. (بند 9 ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 5/2/1378 هیأت وزیران)

پروانه عبور خارجی

: عبارت است از نسخه دوم اظهارنامه عبور خارجی که توسط ادارات گمرک تأیید و صادر می‌گردد. (بند ج ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران مصوب 18/5/1377 هیأت وزیران)

پروانه کسب

: اجازه‌ای است که طبق مقررات این قانون به منظور شروع و ادامه کسب و کار یا حرفه به فرد یا افراد صنفی برای محل مشخص و یا وسیله کسب مشخص داده می‌شود. (ماده 5 از لایحه قانونی اجازه اجرای اصلاحاتی که توسط هیأت عالی نظارت در قانون نظام صنفی و اصلاحیه‌های آن به عمل آمده است. مصوب 13/4/1359 شورای انقلاب)

پروانه‌کسب

: اجازه‌ای است که طبق مقررات این قانون به منظور اشتغال به کسب و کار و یا حرفه به فرد یا افراد صنفی برای محل مشخص و یا وسیله کسب مشخص داده می‌شود. (ماده 7 از قانون نظام صنفی مصوب 16/3/1350)

پروانه‌گذر زیارتی

: پروانه‌گذر زیارتی سندی است به قطع 5/15 در 5/9 سانتیمتر دارای جلد پلاستیکی و 12 صفحه با جلدی به رنگ زرشکی با آرم جمهوری اسلامی ایران در وسط هر صفحه که در متن صفحات عبارت پروانه‌گذر زیارتی دولت جمهوری اسلامی ایران چاپ شده است. (ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی پروانه گذر زیارتی مصوب 16/2/1363 هیأت وزیران)

پزشکی

: منظور از کلمه پزشکی در این قانون کلیه رشته‌های پزشکی از قبیل پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، علوم بهداشتی، پرستاری، مامایی، تغذیه، توانبخشی و بهداشتکاری دهان و دندان، کاردانی بهداشت خانواده، کاردانی مبارزه با بیماری‌ها و پیراپزشکی (علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی، تکنولوژی رادیولوژی، اودیومتری، اپتومتری) می‌باشد. (ماده 15 از قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 9/7/1364)

پژوهش تبعی

: مدت پژوهش ده روز است و این مدت در احکام حضوری از تاریخ اعلام حکم و در احکام غیابی از تاریخ انقضا مدت اعتراض شروع می‌شود. در هر موردی که یکی از اشخاص فوق عرض حال پژوهش بدهد هر یک از اصحاب دعوی نیز می‌تواند ظرف یک مهلت اضافی ده روز که از تاریخ تقدیم عرض حال مزبور شروع خواهد شد تقاضای پژوهش نماید و این پژوهش تبعی نامیده می‌شود. (از بند 4 ماده 351 از لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون آیین‌نامه دادرسی کیفری مصوب 1/5/1337)

پژوهشکده

: در صورتی که حدود فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه از سطح یک دانشکده، فراتر باشد و ایجاد مؤسسه‌ای در دانشگاه یا به صورت مستقل ضرورت یابد، پژوهشکده با شرایط زیر تأسیس می‌گردد الف) فعالیت‌های تحقیقاتی پژوهشکده در زمینه‌های بنیادی، کاربردی و یا توسعه‌ای و منطبق بر نیازهای اساسی کشور خواهد بود و پژوهشکده در یک رشته مشخص و یا به صورت میان رشته‌ای می‌تواند در هر یک از زمینه‌های فوق تشکیل گردد. ب) داشتن حداقل 3 گروه پژوهشی با شرایط مندرج در بند 2. ج) داشتن امکانات و تجهیزات مستقل برای امور تحقیقاتی. (بند 3 از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد تعاریف و ضوابط تأسیس مراکز تحقیقاتی مصوب 21/1/1369)

پژوهشگاه

: در صورتی که فعالیت‌های پژوهشی، در سطح گسترده موردنظر باشد. واحد پژوهشی مستقل (پژوهشگاه) با شرایط زیر ایجاد می‌گردد: الف) دارا بودن سه مؤسسه پژوهشی (پژوهشکده) با شرایط مندرج در بند 3. ب) داشتن امکانات و تجهیزات مستقل برای امور تحقیقاتی. (بند 4 از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد تعاریف و ضوابط تأسیس مراکز تحقیقاتی مصوب 21/1/1369)

پست

: عبارت از مجموعه‌ای از وظایف و مسئولیت‌های مرتبط است که انجام خدمات یک فرد را ایجاب می‌کند. (بند ث ماده 1 از آیین‌نامه حقوق و دستمزد کارکنان سازمان‌های مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 19/1/1375)

پست سازمانی

: پست سازمانی عبارت از محلی است که در سازمان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی به طور مستمر برای یک شغل و ارجاع آن به یک مستخدم در نظر گرفته شده اعم از این که دارای متصدی یا بدون متصدی باشد. (ماده 8 از قانون استخدام کشوری مصوب 31/3/1345)

پست سازمانی

: عبارت است از محل سازمانی در تشکیلات بانک که جهت انجام خدمات مستمر و تمام وقت و ارجاع آن به کارکنان بانک در نظر گرفته شده است. (بند ج ماده 1 از آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 26/11/1379 هیأت وزیران)

پست‌های‌تخصصی

: آن دسته از پست‌های سازمانی است که در ارتباط با وظایف اصلی دستگاه بوده و تصدی آن‌ها مستلزم حداقل برخورداری از سطح تحصیلات دانشگاهی است. (بند د ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی بند (ب) ماده 217 قانون برنامه سوم توسعه مصوب 30/11/1379 هیأت وزیران)

پست‌های نظارتی

: آن دسته از پست‌های سازمانی است که ماهیت غالب وظایف آن‌ها ستادی و حاکمیتی است. (بند ج ماده 1 از آیین‌نامه اجرایی بند (ب) ماده 127 قانون برنامه سوم توسعه... مصوب 30/11/1379 هیأت وزیران)

پست همطراز

: پست با نامی است که با علامت اختصاری (*) مشخص می‌گردد و در مجموعه تشکیلاتی دستگاه‌های موضوع ماده 3 این قانون ایجاد می‌گردد و تا رسیدن خدمت مستخدمین جانباز به شرایط عمومی خروج از خدمت برای آنان در مجموعه مزبور حفظ می‌شود. (بند د ماده 2 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی مصوب 31/3/1374)

پست همطراز جانباز

: پست سازمانی با نامی است که برای جانبازانی که توان انجام کار تمام وقت را ندارند ایجاد می‌گردد و با پایان خدمت یا بازنشستگی جانباز از فهرست پست‌های دستگاه مربوط حذف می‌گردد. (تبصره ماده 2 از قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی مصوب 18/2/1369)

پشتوانه ارزی

: دارایی‌های ارزی قابل قبول جزو پشتوانه منحصراً عبارتند از: الف) اسکناس‌های خارجی مورد قبول بانک مرکزی ایران. ب) مطالبات ارزی اعم از دیداری یا مدت‌دار که مدت آن از شش ماه تجاوز نکند. ج) هرگونه پرداخت به صندوق بین‌المللی پول یا بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و یا مؤسسات بین‌المللی مشابه بابت سهمیه و یا سرمایه طبق قوانین مصوب. د- اسنادی که از طرف دولت‌های بیگانه و صندوق بین‌المللی پول و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بین‌المللی یا دستگاه‌های مشابه صادر یا تضمین شده.5- مطالبات ریالی یا ارزی از خارجه که براثر اجرای قراردادهای بین‌المللی پرداخت و مبادلات ارزی و پایاپای حاصل شده تا حدودی که در قراردادهای مزبور پیش‌بینی شده است. و- اسناد بازرگانی قابل پرداخت به ارز صادره عهده خارجه که دارای دو امضای معتبر باشد که یکی از آن باید امضای بانک واگذارنده باشد و سررسید آن‌ها از حدودی که در ماده 27 پیش‌بینی شده بیش‌تر نباشد. ز- ارزهایی که به عنوان پشتوانه قبول می‌شود باید قابل تبدیل به طلا باشد و شورای پول و اعتبار برحسب پیشنهاد هیأت عامل بانک مرکزی ایران این نوع ارزها را تعیین می‌کند و در صورت اقتضا حداکثر مبالغی را که از هر کدام از ارزهای مزبور در پشتوانه می‌توان قبول کرد معین خواهد نمود. (ماده 21 از قانون بانکی و پولی کشور مصوب 7/3/1339)

پشتوانه طلا

: 1- دارایی‌هایی که جزو پشتوانه طلا قبول می‌شوند عبارتند از شمش طلا و طلای مسکوک موجود در خزانه‌های بانک و طلایی که در بانک‌های مرکزی بیگانه یا مؤسسات مالی بین‌المللی سپرده باشد. 2- طلای تحویلی به صندوق بین‌المللی پول یا بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه یا مؤسسات بین‌المللی مشابه بابت سهمیه یا سرمایه طبق قوانین مصوبه. (ماده 20 از قانون بانکی و پولی کشور مصوب 7/3/1339)

پلاکارد

: مقصود از پلاکارد و تراکت عبارت از هرگونه تبلیغات پارچه‌ای، کاغذی، مقوایی و فلزی است و سیلک نیز از جمله مصادیق و امثال این‌ها است ولکن نصب هر نوع تابلو که مشخص کننده محل ستاد انتخاباتی است بلااشکال است. (بند 3 ماده اصلاحی از قانون تفسیر قانون الحاق ماده واحده به قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب 14/12/1370)

پلیس تفتیش

: پلیس تفتیش مأمور است که در موارد اتفاق جنحه و جنایتی تفتیش و تفحص و تحقیقات لازمه را به عمل آورد یا اجرای اوامر و احکام رئیس نظمیه را در جلوگیری از جنحه و جنایات و فتنه و فساد به عمل آورد پلیس تفتیش در این موارد موافق دستورالعمل‌های راجعه به نظمیه اقدام می‌نماید و در واقع آلت اجرایی نظمیه است. (ماده 338 از قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام مصوب 27/9/1286)

برچسب‌ها: واژگان, واژگان حقوقی, حقوق, فرهنگ لغت