جلوه های هنری قصّه های قرآن

اثر «هنری» اثری است که دارای این سه ویژگی باشد: نوآوری در عرضه، زیبایی ساختاری، و قدرت تعبیر. و بدیهی است که از این سه، هیچ یک، منحصر به قصّه های خیال پردازانه و ساختگی نیست.

قصّه قرآنی نیز که اثری هنری است، در بردارنده خصلت هایی است که این هر سه ویژگی را تأمین می کنند. به دیگر سخن، قصّه قرآنی از یک حکایت صِرف کاملاً متفاوت است، بلکه سراسر تصویرسازی هنری از شخصیّت ها، رویدادها، و گفت و گوهاست؛ تصویرهایی از نبرد همیشگی خیر و شر در جان انسان و میان او با نیروهای شیطانی.

تنوّع اسلوبی

عرضه قصّه در قرآن با اسلوبی واحد صورت نمی گیرد. از لحاظ نقطه آغاز، تصاویر عرضه شده از یک رویداد، نقطه فرجام، و زمینه سازی برای روایت قصّه، قصص قرآن از یکدیگر ممتازند. همین تنوّع و رنگارنگی اسلوبی نشان می دهد که عرضه هنری قصّه، به خودی خود، مورد عنایت قرآن بوده است.

تقسیم به نماهای مختلف

قصّه قرآنی به نماها و پلان های مختلف تقسیم می شود و میان آن ها شکاف های خالی وناگفته باقی می ماند تا فرصت تصویرگری و قرینه سازی را به خواننده بدهد و او بتواند سیاق رویدادها را در پلان های بعدی در ذهن ترسیم کند.

این، خود، از برترین ویژگی های یک اثر هنری است که خواننده را همواره در تکاپو با صحنه ها نگاه دارد.

گزینش صحنه های مؤثّر

انتخاب قطعه های خاصّ زمانی و مکانی در قصّه قرآنی با دقّت کافی صورت پذیرفته است

ایجاز اعجازین قصّه های قرآن، گذشته از جنبه بلاغی و واژگانی، بیش تر مربوط به دقّت در گزینش صحنه های مؤثّر در روال قصّه و کنار نهادن بخش های زاید است. و این، کاری است که در تدوین نهایی یک اثر هنری بسی کارساز است. برترین نمونه های این تدوین در قصّه های یوسف و مریم وسلیمان و ملکه سبأ و اصحاب کهف به چشم می خورند. از میان این نمونه ها، به اعتقاد برخی، کامل ترین تصویر هنری در قصّه یوسف به نمایش نهاده شده است، به ویژه که این قصّه در قدرت تعبیر روحی، عقیدتی، تربیتی، و حرکتی بسیار شاخص و بی نظیر است.