ترجمه مفردات الفاظ قرآن راغب اصفهانی ؛ ج1 ؛ ص234
الالفات
الف هايى كه بر كلمات داخل مىشوند سه نوعند:
1- الفى كه در آغاز سخن و كلمات بكار مىرود.
2- الفى كه در وسط كلمات قرار مىگيرد.
3- الفى كه در آخر كلمات است.
نوع اوّل: الفى كه در آغاز واژههاست خود بر چند قسم است:
1- الف استفهام: كه اگر الف استخبار بگوئيم از استفهام سزاوارتر است زيرا تعميم بيشترى دارد كه پرسش، إنكار، سرزنش، نفى و برابرى را در برمىگيرد.
الف استفهام يا استخبار مانند آيه (أَ تَجْعَلُ فِيها مَنْ يُفْسِدُ فِيها؟- 29/ بقره).
امّا- الف سرزنش و ملامت و توبيخ، مانند آيات زير: (أَذْهَبْتُمْ طَيِّباتِكُمْ؟- 20/ احقاف).
و (أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْداً؟- 80/ بقره) و (أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ؟- 144/ آل عمران) و (آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ- 91/ يونس).
و (أَ فَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخالِدُونَ؟!- 34/ انبياء) و (أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً- 2/ يونس).
و (آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ؟!- 143/ انعام).
اف- تسويه و برابرى، در مفهوم مانند آيات (سَواءٌ عَلَيْنا أَ جَزِعْنا أَمْ صَبَرْنا- 21/ ابراهيم) و (سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ- 6/ بقره).
الف تسويه اگر بر جملات مثبت در آيد آنرا به معنى نفى مىبرد مانند: عبارت- أخرج هذا اللفظ- كه نفى خارج شدن مىكند، بنابر اين از اثبات آن پرسش مىشود و اگر بر جملات منفى داخل شود آنرا مثبت مىكند زيرا نفى در نفى مثبت مىشود مانند آيه (أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ- 172/ اعراف) و (أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحاكِمِينَ- 8/ تين) و (أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ- 41/ رعد) و (أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَيِّنَةُ- 133/ طه) و (أَ وَ لا يَرَوْنَ- 126/ توبه) و (أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ- 37/ فاطر).
2- الف متكلّم وحده- مانند، أسمع و أبصر.
3- الف امر- خواه در حالت تركيب، قطع باشد يا وصل (الف قطع و الف وصل (مانند آيه (أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ- 84/ آل عمران) و (ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ- 11/ مريم) و مانند اينها.
4- الفى كه بالام تعريف همراه است مانند- العالمين.
5- الف نداء، مثل- أزيد- يعنى اى زيد.
نوع دوّم- الفى كه در وسط كلمات هست مانند- الف تثنيه و الف پارهاى از جمعها مثل- مسلمات و مساكين.
نوع سوّم- الف تأنيث كه در آخر كلماتى مانند- حبلى و بيضاء مىآيد.
الف ضمير در تثنيه افعال- اذهبا- و همچنين الفى كه در آخر آيات مثل الف آخر ابيات شعرى است
(وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا- 10/ احزاب) و (فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا- 67/ احزاب) ولى اينگونه الفها، معنايى را اثبات نمىكند فقط براى اصلاح لفظ است.
(الف آخر ابيات شعرى را( الف اطلاق) مىگويند كه گوئى قافيه شعر با آن الف تعيين مىشود، شعراء ايران و غرب نمونههاى زيادى از بكار بردن الف اطلاق دارند كه نمونهاى از آنها ذكر مىشود.
شيخ سعدى مىگويد:
سألتُ حبيبى الوصلَ منه دُعابَةً | و أعْلَمُ أنَّ الوصل ليس يكونُ | |
فمَاسَ دلالًا و ابتهاجاً و قال لى | برفقٍ مجيباً( ما سألتَ يَهُونُ) | |
كه در اين دو قافيه دو بيت بالا، بايستى الف اولى با تنوين و الف دوّمى بعدش حرف باشد.
)
برچسب‌ها: عربی, صرف ونحو, ادبیات عرب, قواعد عربی
